Nie będzie to typowy wpis, ale też historia na pewno do typowych nie należy…
Na naszym portalu opisywaliśmy już różne formy własności lasów, które funkcjonują w Polsce ale ten przypadek, którym chcemy się dzisiaj z Wami podzielić wymyka się wszelkim ramom.
Na północ od Krakowa leży niewielkie i dość niepozorne miasteczko Siewierz. Nieduże, bo według danych z grudnia 2019 roku zamieszkałe przez 5568 mieszkańców. Dziś powiedzielibyśmy, że to całkiem zwyczajne miasto, jedno z wielu w okolicach Zagłębia Dąbrowskiego. Tyle tylko, że to jedynie pozory. Dużo wcześniej znane było bowiem jako Seuor (słowo pochodzące od nieistniejącego już w języku polskim rzeczownika siewiór, czyli „północ”) i pewnie dalej nie byłoby w tym nic dziwnego, gdyby nie fakt, że to „wcześniej” to ponad 900 lat temu! „Północ”, bo położone na północy historycznych granic Małopolski a dokładnie rzecz biorąc ziemi krakowskiej. Najstarszy dokument pochodzący z Opactwa Benedyktynów w Tyńcu, w którym odnotowano dochody z targu oraz karczmy w Siewierzu, pochodzi z 1105 roku. Gdzieś pomiędzy XII a XVI wiekiem (dokładnie nie wiadomo niestety kiedy) siewierskim mieszczanom nadano przywilej „posiadłości i wolności”. Przywilej ów zwalniał mieszkańców Siewierza z wielu obowiązków, którymi byli obłożeni mieszkańcy innych miast. Nieszczęśliwym trafem jednak przywilej tenże ginie w tajemniczych okolicznościach i 10 listopada 1523 roku ówczesny Biskup Krakowski Jan Konarski równocześnie Książę Siewierski nadaje go ponownie stwierdzając, że: „…nieszczęśliwym przypadkiem zaginął przywilej na posiadłości i wolności nadany niegdyś…” przez jego poprzedników. Wobec tego też Jan Konarski Biskup Krakowski i Książę „na prośby i wstawiennictwo obecnych Burmistrza i Rajcy oraz całego pospólstwa miasta Siewierza” – na nowo ustanawia zasadnicze prawa dotyczące „posiadłości i wolności” niegdyś Siewierzanom nadanych. Niewiele lat później (niewiele przynajmniej z perspektywy Siewierza), bo 26 października 1580 roku kolejny władca Księstwa Siewierskiego Biskup Krakowski Piotr Myszkowski, nadając kolejny przywilej stwierdza, że mieszczanie siewierscy „do najlepszych mogą być zaliczani”. Dlatego też chcąc, ażeby ludzie ci „wspomożeni łaską i hojnością” i „publicznie i prywatnie z biegiem czasu większe z uprawnień swoich osiągali pożytki…”, nie tylko uwolnił ich od obowiązku opłacania różnych ceł w księstwie siewierskim i w „Państwie Koziegłowskim” jak też i od obowiązku przepracowywania w książęcych folwarkach jednego dnia w roku, ale nadał im „na wieki łąki, które nazywają się Bacholin, położone koło wsi Brudzowice, w których użytkowaniu dotąd byli”. Tak więc co najmniej przez ostatnich 500 lat mieszczanie siewierscy wspólnie nadanym im majątkiem zarządzali i zarządzają po dziś dzień. Wspólnota Leśno-Gruntowa w Siewierzu przetrwała przez ten okres wszystkie zawieruchy, przetrwała rozbiory, obie wojny światowe a nawet powojenną nacjonalizację. Dochody z gospodarki rolnej i leśnej (prawie 1500 ha) nierzadko wydawane były na wspieranie lokalnej społeczności. Wspólnota wspiera parafie, wybudowała w latach sześćdziesiątych dom kultury, bibliotekę oraz wiele innych. Obecnie Wspólnota liczy 428 zarejestrowanych członków, których dość swobodnie można by porównać do akcjonariuszy. Jest to jednak akcjonariat o tyle nietypowy, że „akcje” (w dużym uproszczeniu) należą do 428 rodzin i przechodzą z pokolenia na pokolenie przez ostatnie co najmniej 500 lat! Pół wieku zrównoważonego leśnictwa, pół wieku czerpania korzyści z lasu bez żadnej rabunkowej gospodarki, wreszcie pół wieku samodzielnej hodowli i ochrony tego skrawka Polski.
Od paru lat Wspólnota należy także do Polskiego Związku Zrzeszeń Leśnych.
Dzielimy się z Wami tą niezwykłą historią, bowiem już za chwilę drewno ze Wspólnoty trafi na nasz portal aukcyjny i jesteśmy z tego faktu bardzo dumni. Bardzo nam również miło, że możemy wspomóc Wspólnotę i udostępnić u nas cały surowiec drzewny bez jakichkolwiek dodatkowych marż. Więcej o tej wspaniałej historii Wspólnoty Leśno-Gruntowej z Siewierza możecie przeczytać TUTAJ.
Źródła:
- Strona internetowa Wspólnoty Leśno-Gruntowej w Siewierzu ( https://wspolnotagruntowa-siewierz.pl/ )
- Historia wspólnoty gruntowej w Siewierzu opracowana przez dr Władysław Bugajskiego
- Wikipedia (https://pl.wikipedia.org/wiki/Siewierz )